Trong môi trường thương mại quốc tế ngày nay, việc xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa là một phần quan trọng của hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, việc vận chuyển hàng hoá qua biên giới quốc gia đem lại nhiều rủi ro không thể tránh khỏi. Để đối phó với những rủi ro này và đảm bảo sự an toàn cho tài sản và giao dịch thương mại, các doanh nghiệp thường sử dụng dịch vụ bảo hiểm hàng hóa trong xuất nhập khẩu.
Bài viết này sẽ trình bày về vai trò quan trọng của bảo hiểm hàng hóa, cùng với những nguyên tắc quan trọng liên quan đến loại bảo hiểm này.
Tìm hiểu về bảo hiểm hàng hóa
Bảo hiểm là một hình thức tài chính mà người hoặc tổ chức mua để bảo vệ chính họ hoặc tài sản của họ khỏi các rủi ro, thất thoát, hoặc sự kiện không mong muốn. Bảo hiểm có thể bao gồm nhiều loại, như bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm ô tô, bảo hiểm nhà cửa, bảo hiểm cuộc sống, và nhiều loại bảo hiểm khác tùy thuộc vào nhu cầu cụ thể của người mua.
Bảo hiểm hàng hóa quốc tế là một loại bảo hiểm mà bên cung cấp bảo hiểm cam kết sẽ đền bù cho bên bảo hiểm trong trường hợp hàng hoá trong quá trình vận chuyển quốc tế gặp các tổn thất hoặc thiệt hại. Các tổn thất này thường được xác định trước bằng cách xác định các rủi ro cụ thể và được định rõ trong hợp đồng bảo hiểm.
Bảo hiểm hàng hoá quốc tế thường áp dụng cho các sản phẩm hữu hình, tức là các sản phẩm có thể vận chuyển như hàng hóa hoặc tài sản vật lý. Các phương thức vận chuyển mà bảo hiểm này áp dụng bao gồm đường sắt, đường bộ, đường biển và hàng không,…
Mục tiêu của bảo hiểm hàng hoá quốc tế là giảm đi rủi ro và bảo vệ người mua và người bán khỏi các mất mát hoặc thiệt hại trong quá trình vận chuyển hàng hoá qua biên giới quốc gia và trên các phương tiện vận chuyển khác nhau. Điều này giúp đảm bảo sự an toàn và ổn định trong hoạt động thương mại quốc tế.
Nguyên tắc của bảo hiểm
✅ Nguyên tắc chỉ bảo hiểm rủi ro ngẫu nhiên:
Bảo hiểm chỉ áp dụng cho những rủi ro không thể dự đoán hoặc kiểm soát trước, như tai nạn và sự cố xảy ra một cách bất ngờ, ngoài ý muốn của con người. Bảo hiểm không phải là việc đảm bảo những sự kiện chắc chắn xảy ra.
✅ Nguyên tắc trung thực tuyệt đối:
Bảo hiểm yêu cầu sự trung thực tuyệt đối giữa người bảo hiểm và người được bảo hiểm. Cả hai phải tin tưởng và không trục lợi lẫn nhau. Vi phạm nguyên tắc này có thể dẫn đến hợp đồng bảo hiểm không có hiệu lực.
✅ Nguyên tắc quyền lợi có thể được bảo hiểm:
Người được bảo hiểm cần phải có lợi ích hợp lý để mua bảo hiểm. Lợi ích này có thể là quyền lợi đã có hoặc sẽ có đối với đối tượng bảo hiểm. Trong trường hợp bảo hiểm hàng hải, lợi ích không cần phải tồn tại khi ký kết hợp đồng, nhưng phải tồn tại khi có tổn thất.
✅ Nguyên tắc Bồi thường:
Nguyên tắc này đòi hỏi rằng khi có tổn thất, người bảo hiểm sẽ được bồi thường một cách hợp lý để đảm bảo rằng họ không nhận nhiều hơn giá trị tổn thất mà họ gánh chịu. Bảo hiểm không nên được sử dụng để trục lợi. Mục đích là khôi phục lại tình trạng tài chính của người được bảo hiểm như trước khi có tổn thất.
✅ Nguyên tắc Thế quyền:
Sau khi bồi thường cho người được bảo hiểm, người bảo hiểm có quyền đòi bên thứ ba (nếu có) bồi thường lại cho mình. Điều này đảm bảo rằng người bảo hiểm không phải tự chịu thiệt hại và giúp giảm thiểu tổn thất cho bảo hiểm.
Rủi ro trong vận chuyển hàng XNK
Trong bảo hiểm hàng hoá, các rủi ro là các sự kiện không mong muốn hoặc ngẫu nhiên có thể xảy ra và gây thiệt hại cho hàng hoá được bảo hiểm. Các rủi ro này đa dạng và không thể dự đoán trước. Chúng có thể được phân loại dựa trên nguồn gốc và phạm vi bảo hiểm:
- Dựa trên nguồn gốc rủi ro:
👉 Thiên tai (Act of God): Bao gồm các hiện tượng tự nhiên không thể kiểm soát được như động đất, lụt lội, sóng thần và nhiều sự kiện tự nhiên khác.
👉 Rủi ro hàng hải (Perils of the sea): Đây là các sự cố xảy ra trong môi trường biển, như tàu bị mắc cạn, đâm va, cháy, nổ, lật úp hoặc mất tích khi trên biển.
👉 Rủi ro khác: Bao gồm các sự kiện ngẫu nhiên khác như vỡ hàng trong quá trình vận chuyển trên đất liền, mất trộm, mất cắp, hao hụt và nhiều nguyên nhân khác.
👉 Rủi ro đặc biệt: Các rủi ro đặc biệt như chiến tranh, đình công, khủng bố hoặc các rủi ro liên quan đến tính chất của hàng hoá cụ thể.
- Dựa trên phạm vi bảo hiểm:
👉 Rủi ro được bảo hiểm bao gồm: Là các rủi ro mà bên cung cấp bảo hiểm đồng ý bảo vệ, và chúng thường tuân theo các điều kiện và thông lệ thông thường. Chúng bao gồm các sự kiện ngẫu nhiên và bất ngờ, không trong ý muốn của con người, ví dụ như các rủi ro thiên tai, rủi ro hàng hải và các sự kiện xảy ra trong quá trình vận chuyển và bốc xếp hàng hoá.
👉 Rủi ro được bảo hiểm riêng: Là các rủi ro được xem xét và thỏa thuận riêng biệt khi mua bảo hiểm. Đây thường là các rủi ro đặc biệt như rủi ro chiến tranh, đình công, khủng bố, và chúng yêu cầu sự thỏa thuận riêng trong hợp đồng bảo hiểm.
👉 Rủi ro không được bảo hiểm: Là các rủi ro dự kiến hoặc chắc chắn xảy ra, thường do lỗi của người được bảo hiểm gây ra. Trong trường hợp này, bảo hiểm không áp dụng và các rủi ro này được gọi là “trường hợp miễn thường.”
Tổn thất trong bảo hiểm
Trong bảo hiểm hàng hóa, khái niệm tổn thất là một phần quan trọng cần hiểu rõ. Tổn thất đề cập đến mức độ thiệt hại, hỏng hóc hoặc mất mát của hàng hoá được bảo hiểm do các sự cố gây ra. Để giải thích tổn thất, chúng ta có thể làm rõ một số khái niệm quan trọng:
- Rủi ro và Tổn thất:
Rủi ro là những tình huống mà người mua bảo hiểm lo lắng sẽ xảy ra trong tương lai, trong khi tổn thất là những sự kiện thực tế đã xảy ra.
- Tổn thất Bộ phận và Toàn bộ:
Tổn thất bộ phận xảy ra khi chỉ một phần của hàng hoá bị hỏng hoặc mất mát, nhưng hàng hoá vẫn còn giá trị sử dụng. Tổn thất toàn bộ xảy ra khi toàn bộ hàng hoá không còn giá trị sử dụng hoặc không thể khắc phục.
- Tổn thất Chung và Riêng:
Tổn thất chung thường liên quan đến sự an toàn chung hoặc sự hy sinh cho lợi ích chung, trong khi tổn thất riêng xảy ra khi một người cụ thể gặp thiệt hại do một rủi ro cụ thể. Tổn thất chung có thể bao gồm các chi phí tổn thất chung và hy sinh cho tổn thất chung.
Vai trò của bảo hiểm hàng hóa trong XNK
Bảo hiểm hàng hóa trong xuất nhập khẩu đóng vai trò quan trọng trong quá trình thương mại quốc tế và có nhiều lợi ích và vai trò chính sau đây:
✅ Bảo vệ Tài Sản:
Bảo hiểm hàng hóa giúp bảo vệ tài sản của người xuất khẩu hoặc người nhập khẩu khỏi các rủi ro trong quá trình vận chuyển. Điều này bao gồm các rủi ro như hỏng hóc, mất mát, lôi thôi, cháy nổ, và các sự kiện không mong muốn khác. Bảo hiểm này đảm bảo rằng các bên trong giao dịch không phải chịu mất mát tài chính lớn do các sự cố không dự đoán được.
✅ Tăng Khả năng Cạnh Tranh:
Bảo hiểm hàng hóa có thể giúp tăng cạnh tranh cho các doanh nghiệp xuất khẩu và nhập khẩu. Bằng việc cung cấp bảo vệ cho hàng hoá trong quá trình vận chuyển, các doanh nghiệp có thể tăng khả năng tham gia vào thị trường quốc tế và mở rộng hoạt động kinh doanh.
✅Sự An Tâm:
Bảo hiểm hàng hóa cung cấp sự tin cậy cho các bên liên quan trong giao dịch xuất nhập khẩu. Người mua hàng hoá (người nhập khẩu) cảm thấy yên tâm hơn khi biết rằng hàng hóa của họ được bảo hiểm trong quá trình vận chuyển, và người bán hàng hoá (người xuất khẩu) cũng có sự bảo đảm về việc nhận được thanh toán cho hàng hoá của họ.
✅ Hỗ Trợ Tài Chính:
Bảo hiểm hàng hóa có thể giúp giảm rủi ro tài chính đối với các doanh nghiệp. Nếu có sự cố xảy ra và hàng hoá bị thiệt hại, việc nhận được tiền bồi thường từ bảo hiểm có thể giúp đảm bảo sự ổn định tài chính.
Tóm lại, bảo hiểm hàng hóa trong xuất nhập khẩu đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tài sản, tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch thương mại quốc tế và đảm bảo sự tin cậy và ổn định trong hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu.
Bảo hiểm hàng hóa theo điều kiện A, B, C
