Không còn giới hạn bởi một phương thức vận chuyển duy nhất, vận tải đa phương thức đem lại sự linh hoạt và hiệu quả cho quá trình vận chuyển hàng hóa. Khái niệm này không chỉ tạo ra sự kết hợp thông minh giữa các loại phương tiện vận chuyển khác nhau mà còn mở ra cơ hội để tối ưu hóa quá trình logistics. Đồng thời giảm thiểu thời gian, chi phí và tăng khả năng tiếp cận các thị trường xa hơn. Hãy cùng khám phá sâu hơn về vận tải đa phương thức và tầm quan trọng của nó trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững của hệ thống giao thông toàn cầu.
Vận tải đa phương thức là gì
Khi tìm hiểu và logistics và vận tải, rất nhiều người thắc mắc vận tải đa phương thức là gì? Vận tải đa phương thức (multimodal transport) là hình thức vận tải trong đó hàng hóa được chuyển đổi từ một phương tiện vận chuyển sang phương tiện khác trong quá trình vận chuyển từ điểm xuất phát đến điểm đích. Điều này có nghĩa là hàng hóa không chỉ di chuyển trên cùng một phương tiện vận chuyển từ đầu đến cuối, mà thay vào đó, nó có thể chuyển từ xe tải đến tàu biển, từ tàu biển đến tàu lửa, hoặc từ tàu lửa đến máy bay, và ngược lại.
Hệ thống vận tải đa phương thức được tổ chức và điều phối bởi các nhà vận chuyển đa phương thức. Với trách nhiệm đảm bảo hàng hóa được chuyển đổi từ phương tiện này sang phương tiện khác một cách hiệu quả và an toàn. Điều này giúp tối ưu hóa quá trình vận chuyển, giảm thiểu thời gian và chi phí, đồng thời cung cấp tính linh hoạt cho việc lựa chọn các phương tiện vận chuyển phù hợp với từng đoạn của hành trình.
Vận tải đa phương thức thể hiện xu hướng tối ưu hóa và tích hợp quá trình vận chuyển bằng cách sử dụng nhiều phương tiện khác nhau. Đảm bảo hàng hóa được chuyển đổi một cách hiệu quả qua các phần khác nhau của hành trình.
Đặc điểm của vận tải đa phương thức
– Sự Kết Hợp Các Phương Thức Vận Chuyển: Hình thức này đòi hỏi sự tương tác của ít nhất hai phương thức vận chuyển khác nhau để chuyển đổi hàng hóa từ điểm xuất phát đến điểm đích. Sự kết hợp này giúp tối ưu hóa hiệu suất vận chuyển và giảm thiểu thời gian.
– Người Kinh Doanh Vận Tải Đa Phương Thức (Multimodal Transport Operation – MTO): Người kinh doanh vận tải đa phương thức không chỉ đóng vai trò là đại lý của người gửi hàng hoặc người chuyên chở. Thay vào đó, họ đóng vai trò như người chủ ủy thác, có trách nhiệm quản lý và điều phối quá trình vận chuyển từ đầu đến cuối.
– Trách Nhiệm Toàn Diện: Người kinh doanh vận tải đa phương thức chịu trách nhiệm đối với hàng hóa từ khi nhận hàng cho đến khi giao hàng thành công đến người nhận, bao gồm cả việc chậm giao hàng ở điểm đến. Trách nhiệm này có thể áp dụng theo chế độ trách nhiệm thống nhất hoặc theo chế độ trách nhiệm từng chặng tùy thuộc vào thỏa thuận của hai bên.
– Vận Chuyển Quốc Tế và Containerization: Trong vận tải đa phương thức quốc tế, việc chuyển đổi từng phương tiện vận chuyển thường xuyên xảy ra do việc giao nhận hàng hóa ở những quốc gia khác nhau. Hàng hóa thường được vận chuyển bằng các dụng cụ vận tải như container hoặc trailer, giúp bảo vệ và tối ưu hóa quá trình vận chuyển.
Các hình thức vận tải đa phương thức hiện nay
Vận tải biển – hàng không: Sea – Air
Mô hình vận tải đa phương thức biển – hàng không là một phương thức vận chuyển hiệu quả và linh hoạt. Kết hợp ưu điểm của vận tải đường biển và vận tải hàng không để đảm bảo giao hàng nhanh chóng và tiết kiệm chi phí. Mô hình này thường được áp dụng khi thời gian giao hàng là yếu tố quan trọng, nhưng việc sử dụng vận tải hàng không toàn bộ có thể tạo ra mức phí vận chuyển cao.
Vận tải đường bộ – hàng không: Road – Air
Road – Air là một cách tiếp cận linh hoạt trong việc vận chuyển hàng hóa bằng cách kết hợp sự ưu điểm của vận tải bộ và vận tải hàng không. Mô hình này thường được áp dụng khi cần kết hợp sự linh hoạt của vận tải bộ để đưa hàng hóa tới cảng hàng không gần nhất. Sau đó sử dụng vận tải hàng không để hoàn thành phần còn lại của hành trình vận chuyển.
Mô hình vận tải đường sắt – vận tải bộ: Rail – Road
Mô hình Rail – Road kết hợp hiệu quả của vận tải đường sắt và sự linh hoạt của vận tải bộ, đảm bảo tính an toàn và tiết kiệm chi phí cùng với tốc độ và khả năng chuyển hàng hóa vào nội thành. Sử dụng đường sắt giúp giảm tải giao thông đường bộ và đóng góp vào việc giảm tắc nghẽn giao thông trong thành phố. Đây là một phương thức chuyển phát hàng hóa tương đối linh hoạt, đáp ứng đa dạng nhu cầu của người gửi và người nhận. Tuy nhiên, mô hình này yêu cầu có cơ sở hạ tầng đường sắt và địa điểm nhận – giao hàng thích hợp để thực hiện chuyển đổi giữa đường sắt và bộ.
Vận tải đường sắt / bộ / nội thủy – vận tải đường biển: Rail/ Road/ Inland waterway – Sea
Mô hình này là một trong những phương thức vận tải phổ biến và hiệu quả để chuyên chở hàng hóa trong quá trình xuất nhập khẩu. Đây là một mô hình tích hợp các phương tiện vận chuyển khác nhau, giúp đảm bảo hiệu suất và tối ưu hóa quá trình vận chuyển hàng hóa trên các tuyến vận chuyển đa dạng.
Cách Hoạt Động
- Vận Chuyển Đến Cảng Biển: Hàng hóa được vận chuyển từ nguồn gốc thông qua đường sắt, đường bộ hoặc đường nội thủy đến cảng biển của nước xuất khẩu.
- Vận Tải Đường Biển: Tại cảng biển, hàng hóa được gửi đi bằng đường biển đến cảng của nước nhập khẩu.
- Vận Chuyển Nội Địa: Tại cảng của nước nhập khẩu, hàng hóa sẽ được vận chuyển tiếp theo đến địa điểm cuối cùng trong nước bằng đường bộ, đường sắt hoặc vận tải nội thủy.
Ưu Điểm
- Tối Ưu Hóa Phương Tiện: Mô hình này sử dụng sự kết hợp của đường sắt, đường bộ, đường nội thủy và đường biển để tối ưu hóa hiệu suất vận chuyển và giảm tải chi phí.
- Đa Dạng Hóa Quá Trình Vận Chuyển: Được sử dụng trên nhiều tuyến vận chuyển khác nhau, mô hình này có khả năng đa dạng hóa quá trình vận chuyển và điều chỉnh linh hoạt tùy theo loại hàng hóa và yêu cầu vận chuyển.
- Thích Hợp Cho Hàng Hóa Chở Bằng Container: Mô hình này thích hợp cho các loại hàng hóa chở bằng container trên các tuyến vận chuyển không yêu cầu gấp rút về thời gian.
Mô hình cầu lục địa: Land Bridge
Land Bridge là phương thức vận tải đa phương thức trong đó hàng hóa được vận chuyển bằng đường biển vượt qua các đại dương đến các cảng trung gian trên một lục địa. Tại các cảng trung gian này, hàng hóa sẽ được dỡ ra và chuyển sang chặng vận chuyển trên đất liền. Sau đó tiếp tục bằng đường biển đến cảng đích trên một châu lục khác.
Mô hình này thể hiện sự kết hợp giữa đường biển và đường bộ (hoặc đường sắt) để tối ưu hóa quá trình vận chuyển hàng hóa qua các lục địa. Chặng vận tải trên đất liền hoạt động như một “cầu” nối giữa hai phần của hành trình đường biển. Giúp việc vận chuyển trở nên hiệu quả hơn và tiết kiệm thời gian, chi phí so với việc vận chuyển toàn bộ bằng đường biển.
Mini và micro bridge
– Mini Bridge: Đây là mô hình trong đó container được vận chuyển từ một cảng nước này sang một cảng nước khác. Sau đó vận chuyển bằng đường sắt đến một thành phố cảng thứ hai của nước đến. Quá trình này có thể được theo dõi qua một vận đơn duy nhất được cấp bởi người chuyên chở đường biển, tạo sự liên kết mạch lạc giữa các phương tiện vận chuyển khác nhau.
– Micro Bridge: Tương tự như Mini Bridge, mô hình Micro Bridge cũng liên quan đến việc vận chuyển container từ cảng này sang cảng khác. Sau đó chuyển sang chặng đường sắt để vận chuyển vào nội địa. Tuy nhiên, khác biệt ở chỗ nơi đến cuối cùng không phải là thành phố cảng mà là khu công nghiệp, trung tâm thương mại hoặc vùng khác trong nội địa, đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa đến các điểm không phải là cảng biển
Tầm quan trọng của vận tải đa phương thức
Vận tải đa phương thức đóng góp vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững của hệ thống giao thông toàn cầu. Sự phức tạp và tăng cường của quá trình thương mại quốc tế đã đặt ra một loạt thách thức cho ngành vận tải. Từ khả năng tiếp cận đa dạng của hàng hóa đến việc tối ưu hóa quá trình logistics và giảm tác động tiêu cực đối với môi trường. Dưới đây là một số yếu tố mà vận tải đa phương thức đã đóng góp nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của hệ thống giao thông toàn cầu:
– Tối ưu hóa khả năng tiếp cận: Vận tải đa phương thức cho phép tận dụng tối đa các phương tiện vận chuyển có sẵn tại mỗi giai đoạn của hành trình hàng hóa. Điều này giúp mở rộng phạm vi tiếp cận thị trường, giảm thiểu thời gian giao hàng và tăng khả năng cạnh tranh cho các doanh nghiệp.
– Giảm thiểu tác động môi trường: Kết hợp các phương thức vận chuyển khác nhau giúp tối ưu hóa sử dụng tài nguyên và năng lượng. Việc chọn phương tiện vận chuyển thích hợp cho mỗi giai đoạn của hành trình có thể giảm lượng khí thải và tác động môi trường tiêu tốn. Điều này đồng thời đóng góp vào mục tiêu bảo vệ môi trường và giảm biến đổi khí hậu.
– Tối ưu hóa chi phí và thời gian: Vận tải đa phương thức cho phép lựa chọn các phương thức vận chuyển phù hợp với từng phần của hành trình dựa trên hiệu suất, giá cả và thời gian. Điều này giúp giảm thiểu chi phí tổng cộng của quá trình logistics và tối ưu hóa thời gian giao hàng.
– Tăng cường sự linh hoạt: Mô hình vận tải đa phương thức tạo ra sự linh hoạt trong việc thay đổi phương tiện vận chuyển tùy theo tình hình thị trường và điều kiện hậu cần. Điều này giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng có khả năng thích nghi nhanh chóng với sự biến đổi và thay đổi.
